Filozofia w klasycznej Grecji jest ostatecznym źródłem zachodniej koncepcji natury rzeczy. Według Arystotelesa filozoficzne studium natury ludzkiej wywodzi się od Sokratesa, który zmienił filozofię ze studium nieba na studium rzeczy ludzkich. Mówi się, że Sokrates badał kwestię, jak człowiek powinien najlepiej żyć, ale nie pozostawił po sobie żadnych dzieł pisanych. Z dzieł jego uczniów Platona i Ksenofonta, a także z tego, co mówił o nim Arystoteles (uczeń Platona) wynika, że Sokrates był racjonalistą i uważał, że najlepsze życie i życie najbardziej odpowiadające ludzkiej naturze wymaga rozumowania. Szkoła sokratejska była dominującym zachowanym wpływem w dyskusji filozoficznej w średniowieczu, wśród filozofów islamskich, chrześcijańskich i żydowskich.
Dusza ludzka w dziełach Platona i Arystotelesa ma naturę podzieloną, podzieloną w specyficznie ludzki sposób. Jedna część jest specyficznie ludzka i racjonalna, dzieli się na część rozumną samą w sobie i część spirytualną, która może rozumieć rozum. Inne części duszy są domem dla pragnień lub namiętności podobnych do tych, które występują u zwierząt. Zarówno u Arystotelesa, jak i u Platona duchowość (thumos) jest odróżniana od innych namiętności (epithumiai). Właściwą funkcją tego, co „rozumne”, było panowanie nad innymi częściami duszy, w czym pomagała spirytualność. W tym ujęciu używanie rozumu jest najlepszym sposobem życia, a filozofowie są najwyższymi typami ludzi.
Najsłynniejszy uczeń Arystotelesa – Platon wygłosił jedne z najbardziej znanych i wpływowych twierdzeń na temat natury ludzkiej. W jego dziełach, oprócz zastosowania podobnego schematu podzielonej duszy ludzkiej, pojawiają się pewne wyraźne stwierdzenia dotyczące natury ludzkiej:
Człowiek jest zwierzęciem małżeńskim, czyli takim, które w wieku dorosłym rodzi się do pary, budując w ten sposób gospodarstwo domowe (oikos), a w bardziej udanych przypadkach klan lub małą wioskę prowadzoną jeszcze na liniach patriarchalnych.
Człowiek jest zwierzęciem politycznym, czyli zwierzęciem o wrodzonej skłonności do tworzenia bardziej złożonych wspólnot wielkości miasta lub miasteczka, z podziałem pracy i tworzeniem prawa. Ten typ społeczności różni się rodzajem od dużej rodziny i wymaga specjalnego użycia ludzkiego rozumu.
Człowiek jest zwierzęciem mimetycznym. Człowiek uwielbia używać swojej wyobraźni (i to nie tylko do tworzenia praw i prowadzenia rad miejskich). Mówi, że „lubimy patrzeć na dokładne podobieństwa rzeczy, których widok sam w sobie jest bolesny, nieprzyzwoite bestie, na przykład, i trupy.” A „powodem, dla którego lubimy oglądać podobizny, jest to, że patrząc, uczymy się i wnioskujemy, czym każda z nich jest, na przykład: 'to jest takie a takie’.”
Dla Arystotelesa rozum jest nie tylko tym, co jest najbardziej wyjątkowe w ludzkości w porównaniu z innymi zwierzętami, ale jest także tym, co mieliśmy osiągnąć w najlepszym wydaniu. Wiele z Arystotelesowskiego opisu ludzkiej natury jest do dziś wpływowe. Jednak szczególna teleologiczna idea, że ludzie są „przeznaczeni” lub zamierzeni, by być czymś, stała się znacznie mniej popularna w czasach nowożytnych.
Dla Sokratyków natura ludzka, jak i wszystkie natury, to pojęcia metafizyczne. Arystoteles rozwinął standardową prezentację tego podejścia z jego teorią czterech przyczyn. Każda żywa istota wykazuje cztery aspekty lub „przyczyny”: materię, formę, skutek i koniec. Na przykład dąb jest zbudowany z komórek roślinnych (materia), wyrósł z żołędzia (skutek), wykazuje naturę dębu (forma) i wyrasta na w pełni dojrzały dąb (koniec). Natura ludzka jest według Arystotelesa przykładem przyczyny formalnej. Podobnie, stanie się w pełni zaktualizowanym człowiekiem (w tym pełna aktualizacja umysłu) jest naszym celem. Arystoteles (Etyka nikomachejska, księga X) sugeruje, że ludzki intelekt (νούς) jest „najmniejszą objętościowo”, ale najbardziej znaczącą częścią ludzkiej psychiki i powinien być kultywowany ponad wszystko inne. Uprawianie nauki i rozwój intelektualny filozofa, który tym samym jest również najszczęśliwszym i najmniej bolesnym życiem.
